تاریخچه قفل

قفل چیست؟

قفل وسیله ایست با عملکرد مکانیکی. قدمت تاریخچه قفل مربوط به هزاران سال قبل از میلاد مسیح می باشد. از این وسیله به منظور مسدود نمودن درب، صندوق، ظروف، یا هر شی ای که قابلیت نگهداری چیزی را داشته باشد، استفاده می گردد. و در ایمن نمودن آن سهم بسزایی دارد. خصوصیت مهم این وسیله مکانیکی این است که به راحتی قابل باز شدن نیست مگر توسط جسم مکمل مانند کلید یا اعمال تغییراتی در ساختار درونی آن مانند رمزگشایی.

تاریخچه قفل

اولین قفل های تاریخ در خاور نزدیک ساخته شده است. قدیمی ترین نمونه از قفل‌های اولیه چیزی در حدود چهار تا شش هزار سال قدمت دارند و در عراق کنونی یافت شده اند از این رو میتوان تاریخچه قفل را مرتبط با اختراع ایرانیان دانست چرا که در آن زمان بخشی از آسیای غربی جزء قلمرو کشور وسیع ایران به شمار می آمد. در مصر باستان نوعی قفل چوبی ساخته شده بود که کاربرد گسترده ای در کاخ ها و معابد مقدس داشت. قفل‌های مصری از استوانه ای فلزی بودند که پین های درون آن تعبیه شده بود. و برای باز کردن قفل از قطعه ای چوبی، شبیه مسواک استفاده می کردند که در آن به جای موی فرچه، از میخ های بلند و هم اندازه فلزی استفاده کرده بودند. این میخ ها در شیارهای هم اندازه ای که روی درب قرار داشت، فرو می رفت و به اصطلاح آن را باز می کرد. در ابتدای تاریخچه قفل، نام کلید را بر روی این قطعات چوبی نهادند کلید ابعاد و اندازه ای بزرگ داشت و توسط فردی مهم حمل می گشت. این افراد کلیددار نام داشتند. با بررسی ساده قفل های اولیه متوجه خواهیم شد که قفل و کلیدهای امروزی نیز دقیقاً از فرمول ساخت قفل های هزاران سال پیش پیروی‌ می‌کنند.

قفل های فلزی

با پیشرفت زمان، تاریخچه قفل دچار تحول گردید. قفل ها به صورت حرفه ای تری ساخته و به نوع فلزی تغییر شکل دادند. قفل های ساخته شده توسط یونانیان از عملکرد پیچیده تری برخوردار بود، آنها قفل و کلید را با ابعادی کوچکتر و از جنس فلز به صورتی استادانه تراش می دادند و تمرکز خود را بر روی ساخت کلید، و عملیات باز کردن قفل می گذاشتند. کلید مسواکی شکل چوبی اکنون با قوس بیشتری، آن هم چیزی شبیه داس ساخته شده بود. پروسه باز کردن قفل و رها کردن پین های متحرک نیز کمی سخت تر شده و به مهارت بیشتری نیاز داشت. کلید دار بعد از قرار دادن کلید در محفظه مخصوص، می‌بایست دست خود را به شکلی خاص چرخانده تا قفل باز شود. اگرچه این عملیات برای عموم کمی سخت به نظر می رسید اما باز هم از ایمنی پایینی برخوردار بود. در نتیجه رومیان نوعی قفل آهنی ساختند و آلیاژ کلید را از فلز برنج انتخاب نمودند. و این سبک از ابتدای تاریخچه قفل تا به امروز در ساختار کلیه قفل ها به کار می رود. اختراع رومیان از امنیت بیشتری برخوردار بود و در داخل قفل زائده هایی برای جلوگیری از چرخش های کاذب کلید، پیش بینی کرده بودند. در آن شیارهایی مطابق با کلید بر روی محفظه متحرک قفل تراشیده شده، تا فقط کلید اصلی توانایی چرخاندن و باز کردن قفل را داشته باشد. این قانون در ساخت انواع قفل های امروزی نیز حفظ شده است. اهمیت حفظ و نگهداری اشیاء با ارزش و گرانبها باعث گردید که سازندگان صنعت قفل نبوغ زیادی برای پیچیده تر شدن ساختار این قطعه بکار برند. کلید قفل ها به مرور کوچکتر شدند. تا جایی که یک کلید در بین انگشتان دست پنهان می شد و عدم دسترسی به کلید، به نوعی امنیت قفل را تضمین می کرد.

قفل های امنیتی باستان

صنعت گران قرون وسطی با بررسی دقیق تاریخچه قفل مهارت بالایی در ساخت قفل های فلزی پیدا کردند، اروپاییان بخصوص فلزکاران آلمانی در ساخت قفل های ایمن بسیار با تجربه بودند. آنها قسمت‌های متحرک قفل را به صورت جداگانه طراحی کرده و می ساختند. پوشش قفل را به شکلی حرفه ای تزیین می نمودند به گونه ای که حرکت قسمت متحرک قفل به هیچ عنوان قابل دیدن نبود و این کار ریسک جعل کلید را به طرز مطلوبی کاهش می داد. حتی کلیدهای آن دوران نیز به شکل های زیبا و پیچیده ای ساخته می شد به طوری که اجزا و زائده های اصلی و فرعی کلید توسط کرکره های متحرک قابلیت مخفی شدن داشت. ساخت قفل های زیبا و پیچیده تا اواخر قرن هفدهم میلادی رواج داشت. 

توسعه قفل های کلاسیک

از آنجا که اولین و مهمترین خصوصیت یک قفل، امنیت آن است، سازندگان این قطعه همیشه در حال بهبود ایمنی قفل های خود بوده اند. شخصی انگلیسی با نام رابرت بارون در سال 1778 توانست قفل دو مرحله ای را اختراع و آن را به نام خود ثبت نماید. در این قفل اهرمی تعبیه شده بود که به عنوان یک واسطه در شکاف زبانه قرار می‌گرفت و از حرکت آن جلوگیری می کرد. عملکرد این قفل به صورت دو مرحله ای می باشد، در مرحله اول کلید، قبل از رهاسازی اهرم، می بایست هر غلطک را به اندازه ای مشخص جابجا کرده و در حرکت بعدی باعث آزاد سازی ضامن گردد که متعاقباً زبانه قفل به عقب رانده می شود. این ابتکار و ایده در تاریخچه قفل بی نظیر بود و بعد از آن اساس اولیه قفل های اهرمی از این سیستم پیروی کردند.

تحولی دیگر در صنعت قفل سازی

در سال 1818 میلادی شخصی به نام جرمیا چوب با استفاده از فرمول قفل های دو مرحله ای، محصولی را طراحی کرد که در صورت دستکاری شدن، ساختار درونی آن تغییر ماهیت داده و تحت هیچ شرایطی قابل باز شدن نبود، بعد از آن شخصی به نام جوزف برا‌ماه به همراه دستیار خود هنری موزلی توانست محصولی پیچیده با امنیت بی سابقه اختراع کند. برای ساخت آن مجموعه ای از مکانیزم های کوچک درون قفل کار گذاشت. هنگامی که کلید داخل محفظه مخصوص قرار میگرفت، تعدادی اسلاید را فشار میداد که هر کدام از آنها درون شکاف مخصوص و تا عمق مشخصی حرکت می کردند. و زمانی که اسلایدها به طور منظم و دقیق در جای خود قرار می گرفتند، کلید قادر به چرخیدن بود و در صورت گردش، ضامن اصلی کنار رفته و قفل باز می شد. جوزف برا‌ماه چنان از امنیت اختراع خود اطمینان داشت که در زمان معرفی و نمایش محصول به اولین نفری که می توانست آن را باز کند جایزه دویست پوندی پیشنهاد داد. گفته می شود که به مدت پنجاه سال کسی نتوانست قفل برا‌ماه را باز کند تا اینکه در سال 1851 میلادی یک قفل ساز ماهر آمریکایی به نام هابز موفق به باز کردن قفل برا‌ماه گردید.

صنعت قفل سازی در انقلاب صنعتی

صنعت قفل سازی در اواسط قرن نوزدهم به اوج خود رسیده بود. با رشد سریع اقتصادی که به دنبال انقلاب صنعتی شکل گرفته بود، تقاضا برای خرید قفل افزایش یافت. در آن دوره اکثر قفل های ساخته شده از اصول و قوانین قفل های دو مرحله ای رابرت بارون، یا قفل های امنیتی جوزف براما تبعیت می کرد. تنها ابتکار جالبی که در آن دوره شکل گرفت این بود که شخصی به نام رابرت نویل توانست با تلفیق قفلهای دو مرحله ای و قفل های اسلایدری، یک محصول جدید اختراع کند. این محصول در نمایشگاه بزرگ لندن مورد استقبال قرار گرفت و از امنیت و ایمنی بیشتری برخوردار بود. اولین قفل هایی که دارای کلیدهای دندانه دار باریک بودند، توسط شخصی به نام لینوس بیل و با الهام از قفل های مصری که در ابتدای تاریخچه قفل ساخته شده بودند، اختراع گردید. در این مدل سیلندر کوچکی قرار داشت که در آن سوزن هایی باریک و متحرک توسط کلید نازک و شیاردار حرکت نموده و باعث آزاد سازی زبانه می شدند. شاید این مدل از قفل ها از نظر ظاهر و عملکرد، بسیار نزدیک به قفل های امروزی باشند. از این سری محصولات برای درب منزل و قفل های اتومبیل نیز استفاده می گردید.

قفل های بدون کلید

در دهه 1870 میلادی دزدی از بانک، سراسر ایالات متحده را فرا گرفت، دزدها در هنگام سرقت مسئول خزانه داری یا گاو صندوق را مجبور به تحویل کلید می کردند و محتویات صندوق بانک را سرقت می نمودند. بعد از این حوادث، جیمز سارجنت اختراع جدیدی ثبت کرد. این شخصی قفلی ساخت که بدون کلید بوده و مبتنی بر عملکرد یک موتور مکانیکی مخصوص، اجازه داشت فقط در زمانی مشخص و تعیین شده، به صورت خودکار باز گردد . این نوع قفل ها به گاوصندوق های کوکی یا رمز دار معروف بودند. در شکل زیر یک نمونه قفل رمز‌دار مشاهده می کنید که نمونه کوچک آن امروزه بر روی برخی کیف ها و چمدان های شخصی نصب شده می گردد. این قفل ها زمانی باز می شوند که طبق برنامه تعریف شده، بتوان شیارهای هر سه حلقه اصلی را در یک امتداد قرار داد.

قفل های مدرن امروزی

بدون شک تاریخچه قفل مدیون زحمات مخترعین و صنعتگرانی همچون رابرت بارون، جرمیا چاب، جوزف برا‌ماه، ساموئل سگال و هری سورف می باشد. تمامی قفل هایی که امروزه ساخته شده می شوند از قوانین اصلی این مهندسین تبعیت می کنند و فقط در بخش کوچکی از عملکرد، با یکدیگر تفاوت دارند.

توضیح درباره لزوم ساخت قفل و تاریخچه قفل، همچنین انواع قفل و کلید های ابتدایی در زمان باستان و پیدایش اولین نمونه از قفل های ساخته شده به دست بشر، توضیح کامل در خصوص کارکرد قفل های چوبی مصری و...